Het Speurwerk naar de bewoners van Grolloo

(Voor verantwoording zie: Bewonersgeschiedenis)

Hieronder ziet u een groot deel van de verzamelde bestanden. In de meeste tabellen is het huisnummer toegevoegd als resultaat van het speurwerk door de werkgroep in Grolloo.

Kopieën van Drentsche Geschiedbronnen buiten Drenthe Hoofdgeldlijst B.3 Zwolle no.1 van vermoedelijk 1450-1455

NB. 3 rijnse gulden = 2 schilden

Bezaaide landen in het dingspel Rolde 1612

Dyt byken yck dat wy dese nae by schreven landen ynt Dynckspyl Rolde syn an gegeven orkonde myn han(d).

actom Coeverden 28 may anno 1612.

w,t. Doe Waldryck

Speso fycatsye ende over geven de bysayde landen on myn G(enadige) herren de gedyp­derten der lansschap Drent van het Dynck­spyl Rolde van de 6 somermanten.

anno 1612

Boeren en keuters in 1620

Brief van predikant Joh. Wassenberg aan gedeputeerde Staten van Drenthe in 1633

Weledele, gestrenge, erentveste mogen. heren G.S. Drost en Gedeputeerden der Lantschap Drenthe. Min heeren, ik ondergeschikte seinde volgens die last onder anderen aen mi gedaen, an u Ed. Mog: over een extract uyt mine Reystour sonder nogtans mentie te maeken van die ackers specialick tot die pastorie vicarie gehooren­de want ick darvan eigentlick geene registers ontvangen vermeene oock, dat laastleden dien schults en die Cars Pollinck 't hebben gedaen. lck hebbe al die arven en plaetzen naemhaftig gemaeckt, oock daer geen huisen langer op staen, geliek se mi int jaer 1620 binnen overgelanget, daher 't dan coemt dat van mi 12 arven tot Grol sin gesettet, maer 2 cotorplaetzen ex fii deïnceps van welcke volle huisen en plaetzen ick jaerlicx geniete die som van -2-gl. in plaetze van een half mudde rogghen, so mine antcessers hebben genooten. Staat oock te letter dat ick somtits na vereisch van saecke beter die vol­gende jaeren geïnformeerd worden sinde hier oft daer van name ut mine teghenwoordige registers: waer ick alle halve jaer van nieu maken moet om beter die betaelsmannen te connen onthouden ofse verandert ofte versettet hebbe, doch niemant mines wetens te cort doonde, des en tot geenen anderen fine (doel) dienende beveele u.

Weledele en : gebiedende Mogen. Hr. Godt almachtich.

Datum Rolde den -14- januarii 1633.

U. Ed. Mog: onderdanige dienaer w.g. J. Wassenberg, pr. (predikant) aldaer.

Bij bovenstaande brief behorende opgaven van bouwland, waardeel, hooiland, gardenland, huisplaatsen en hoven, jaarlijkse roggpacht en jaarlijkse goldpacht (kan ook geldpacht zijn). Dit alles heeft betrekking op pastorie- en vicariegoederen. (Roelof Marring Assen 1989)

Alsoo Ridderschap en Eigenerfden representeerende de Staten deser Landtschap op die Lantdach gehouden bijnnen Assen die -14- februarij 1633 goed gevonden hebben dat alle Pastorijën en Vicarijen goederen in eenen gemeenen buidel soelen gebracht worden waer van W.E.M. H. Drost en gedeputeerden ons van Rolde hebben anschrivinge gedaen omme onse Pastorijen en Vicarijen goederen die inkomsten pertinent an to geven gelick wij naer beste wetenschap naekomen en achtervolgen.

Vervolg van de opgaven per brief door predikant Wassenberg in 1633

Register van Alle die opcomsten ende emolumenten Johannis Wassenbergs tegenwoordighen predigers tot Rolde in voughen als hem die namen binnen overgelangt darvan in anno 1620 van die volmachten desselven carspels etc.

Dit voorg. beter te verstaen staet te weten, dat sommige daerom meer geven om dat sij meer erven en gooderen hebben die sij entweder als eigenarfd ofte ooc als meijerslieden gebruicken, als Ebinge, Poortinge, Derkinge, (waarschijnlijk erven in Assen, Peelo, Loon, Witten of Anreep en door mij in deze lijst niet opgenomen. Roelof Marring.) die rest is al gesegt p.p. Ende so veel die twe köters aengaet sin sij nu gestorven ende die gooderen heeft Jan Hainge, maer ia weiger-achtig in de betalinge.

Hoofdgeld voor personen boven 1 jaar.

Kerspel Rolde 1630

Redemptie van de Impost op het gemaal.

In 1630 werd de belasting op het gemaal (impost op te malen graan) omgezet in een hoofdelijke belasting. Men noemde dit redemptie van de impost op het gemaal. Voor elk persoon boven een jaar moest het hoofd van een huishouden een be­drag betalen. De registers vermelden dus: de hoofden van de huishoudens, alsmede het aantal leden waarvoor hij moet betalen. (in de huishoudens werd ook eventueel aan­wezig personeel meegeteld). Uit bovenstaand register kan het volgende staatje worden samengesteld: (1 persoonshuishoudens worden apart vermeld daar ze de gezinsgemiddelden sterk zouden beïnvloeden. Ook mag niet voetstoots worden aangenomen dat elk gezin/huishouden een apart huis bewoont).

* Laat ik op bovenstaand staatje nu de berekening-los die Heeringa heeft gemaakt om het aantal kinderen beneden 1 jaar te vinden, dan krijg ik de volgende som: Op elke 10 gezinnen 1 kind jonger dan 1 jaar is 90 : 10 =9. De totale bevolking van het kerspel bedraagt dan 614 + 9 = 623 zielen. Opm. In het oog vallend is dat de omvang van de gezinnen in het kerkdorp Rolde aanmerkelijk kleiner is dan die in de buitendorpen. In Rolde een gem. gezinsgrootte van 4.88, in de buitendorpen gemiddelden uiteenlopend van 7.00 in Ballo tot 11.50 in Ekehaar. Eleveld laten we even buiten beschouwing omdat daar slechts 1 gezin woonde. Hoe kan dit verschil in gezinsstructuur nu verklaard worden? In het kerkdorp Rolde een veel kleinere hoeveelheid te bewerken bouwland dan in de buitendorpen. Meer mensen konden in de buitendorpen dus een bestaan vinden op een bedrijf. Hier vind je dan waarschijnlijk ook de z.g. twee- of driegeneratiegezinnen die er kennelijk in Rolde nauwelijks (meer) zijn. Bovendien valt er een relatie onderkennen tussen de gem. gezinsgrootte in de afzonderlijke buitendorpen en het respectievelijke areaal aan bouwland per bedrijf. Ook mag je op grote bedrijven na­tuurlijk meer personeel verwachten. Bovenstaande conclusie trek ik bij vergelijking van het grondschattingsregister van 1630 met het hierboven uitgewerkte register van de impost op het gemaal.

Roelof Marring dec. 1991.

Grondschattingsregister van het Kerspel Rolde 1630

Ommeslagen Grolloo in 1643 omtrent het “gesaeij”

Grondschattingen Dingspel Rolde 1654 “Corte Staet van de meting van hooilanden”

Grondschattingen Dingspel Rolde 1654 “Corte Staet”

In de jaren 1642-1654 werden de grondschattingsregisters verzameld. Zij waren bedoeld als vaste basis Voor een periodieke heffing van een belasting op onroerend goed.

In de registers: een ieders bezit aan bouw- en groenland, de grootte van het waardeel en van het huis. Daarbij de afzonderlijke waarde van deze zaken en tenslotte de totale waarde van het bezit.

Weerbare mannen in Grolloo 13-5-1672

Op dato den 11 en 13 Meij 1672 door order van Mijn Heere Drossardt en Gedeputeerden hebbe ick Schulds int Dingspell Rolde monsteringe van deszelfs manschap gedaan en bevonden als hieronder gespecificeert is in nae volgende huijsen

Weerbare mannen Grolloo 1689

Heerdstedengeldregister Rolde 16 april 1691

Heerdstedengeldregister Rolde 28 april 1692

Heerdstedengeldregister Rolde 2 september 1693

Goetschattingen Dingspel Rolde 1694

Heerdstedengeldregister Rolde 9 Julij 1694

Heerdstedengeldregister Rolde 22 Augusti 1695

Goetschattingen Karspel Rolde 1705

Heerdstedengeldregister van Grolloo 1742

Heerdstedengeldregister van Grolloo 1754

Heerdstedengeldregister van Grolloo 1764

Heerdstedengeldregister van Grolloo 1774

Heerdstedengeldregister van Grolloo 1784

Heerdstedengeldregister van Grolloo 1794

Heerstedengeldregister van Grolloo 1804

Register of Quohier van de Vaste Goederen gelegen i.h. Carspel Rolde. 1807

Opmerking:

De waardelen zonder toevoeging gaan alle door veld en groen.

De afkorting H in de kolom waardelen staat voor Holtwaar.

* 99 en 106. In het quohier staat letterlijk:

" Willem Assijs gebruik van 1/16 waar behorend"

" aan Berend Gerrits".

Repartitie of aanslag ten behoeve van de kosten der toren te Rolde 27 juny 1822

Bewonersgeschiedenis 1826-1827