De bevrijding van Jan Arends uit Grolloo

"Vol bewondering keken wij hoe alles perfect verliep"

Bron: Dagblad van het Noorden website: 1945.dvhn.nl (en deels in de krant van 18 april 2020

Een paar dagen voor de bevrijding wordt Jan Arends (87) uit Dwingeloo beschoten door de Duitsers. Ook is hij getuige van de beschieting van de villa even buiten zijn geboortedorp Grolloo. De gebeurtenissen maken diepe indruk.

De 12-jarige Jan Arends is dol op eieren zoeken. Op zondagmorgen 8 april 1945 gaat hij met twee vriendjes op speurtocht. Ze besluiten naar het Staatsbos van Grolloo te gaan. Daar, wisten ze, was een eksternest in aanbouw. Ze zijn benieuwd of er al eieren in liggen. Dat blijkt niet het geval. Dit is Arends' verhaal:

DUITSERS VERJAGEN JONGE KOEIEN

'We liepen langs de rand van het staatsbos richting de Haltenbroeken. Opeens zagen we in de verte Duitse soldaten in de weilanden lopen, maar omdat er boven de weilanden een lichte nevel hing konden we niet goed zien wat ze deden. Wel zagen we dat ze pinken (jong rundvee) aan het verjagen waren. We wisten niet waarom ze dat deden. Met een grote boog liepen we om de Duitse soldaten heen richting de weilanden van de boeren uit Amen. Hier gingen we weer kievitseieren zoeken.

KOGELS OM DE OREN

Terwijl we liepen te zoeken naar kievitseieren werd er plotseling vanuit een uitkijktoren die aan de rand van het kamp Westerbork stond op ons geschoten. De kogels floten ons om de oren maar gelukkig werden we niet geraakt. We renden richting Amen klimmend over afrasteringen en springend over sloten om maar zo snel mogelijk uit de gevarenzone te komen. We bereikten de straat die van Amen naar Grolloo loopt en ontmoetten daar een aantal mannen die terugkeerden van werkzaamheden die ze voor de Duitsers moesten verrichtten.

FRANSE PARA'S

Zij vertelden ons dat er ‘s nachts Franse parachutisten waren geland. Opeens werd het ons duidelijk dat de Duitse soldaten niet achter het jongvee aanzaten maar parachutes aan het opruimen waren. Samen met de mannen liepen we binnendoor naar Grolloo. We liepen ook door het Frankensbosje ter hoogte van wat nu de camping Berenkuil is. Terwijl we door het bosje liepen hebben de mannen hier Franse parachutisten achter een heuvel zien liggen.

BEHOUDEN TERUGKEER

Toen we terugwaren in Grolloo vertelden wij dat ze Franse para’s hadden gezien. Onze ouders waren dolgelukkig dat hun zoontjes behouden waren teruggekeerd. Ze wisten dat wij in het gebied liepen waar de para’s waren geland. Onze vaders waren nog op zoek geweest naar ons maar keerden onverrichterzake terug. Wij waren in geen velden of wegen te bekennen.'
Drie dagen later moet Arends met zijn vader aardappelen ophalen. Ze liggen opgeslagen tussen Grolloo en Schoonloo. De aardappelen zijn bestemd voor de koeien en de varkens.

AANGEHOUDEN DOOR DE DUITSERS

'De opgeslagen aardappelen lagen ongeveer 150 meter voorbij de bossingel. Toen wij de wagen volgeladen hadden en terugkeerden naar Grolloo werden we ter hoogte van de bossingel aangehouden door Duitse soldaten die in de singel lagen en zij vroegen ons of wij de 'Tommies' gezien hadden. Wij zeiden van niet, maar we hadden toen we de straat op reden twee jeeps gezien. Ter hoogte van de strubben voor in Schoonloo draaiden ze, ze reden terug naar Westerbork.

Toen op 12 april in de middag de Canadese soldaten Grolloo naderden, liepen onze buurjongen en ik samen met meneer van Lochem uit Den Haag, die bij onze buren logeerde, richting Schoonloo. Ter hoogte van het Grolloërholt hield meneer van Lochem, die Engels sprak, de Canadezen aan en hij vertelde hen dat er Duitse soldaten verbleven in een villa even buiten Grolloo.

BESCHIETING VAN DE VILLA

Samen met meneer van Lochem reden wij zittend op een carrier Grolloo binnen. In de Middenstreek moesten wij afstappen want wij mochten niet mee naar de villa waar de Duitse soldaten verbleven. Meneer van Lochem leidde de Canadese soldaten naar de villa. De Canadezen stelden 2 carriers op en begonnen op de villa te schieten. Onze buurjongen en ik zagen dat de topjes uit de dennen werden geschoten.
Na enige tijd kwam een groepje Duitse soldaten lopend achter een groot wit laken te voorschijn. De Duitsers werden gevangen genomen en afgevoerd naar Westerbork waar een opvangcentrum was.

'ALLES VERLIEP PERFECT'

Later op de middag kwam een groot aantal militaire voertuigen met Canadese en Poolse bevrijders Grolloo binnenrijden. Opvallend was dat de Canadese een Poolse soldaten zich met hun voertuigen gescheiden opstelden op de hoven van Harmjan Hingstman aan de Amerweg en bij Jan Sijbring aan de Hoofdstraat. Vol bewondering keken wij toe hoe alles perfect verliep.

Toen de bevrijders hun militaire voertuigen hadden opgesteld, vroegen ze of wij eieren voor hun hadden. Wij gingen eieren halen en kregen als dank een groot stuk heerlijk wittebrood. Voor mij was het een onvergetelijke dag.'

Naschrift: Als Jan Arends een tijd later terugkeert bij het eerdergenoemde eksternest, blijkt dat de parachutisten daar op 8 april moeten hebben geschuild. 'Vlak bij de boom waarin het eksternest in zat, vonden wij restanten van hun schuilplaats.'